classical singing or singing voice training on Tanpura  । তানপুৰাত কন্ঠ সাধনা

classical singing or singing voice training on Tanpura  । তানপুৰাত কন্ঠ সাধনা শীৰ্ষক এই লেখাটিত  classical singing শাস্ত্ৰীয় গায়নৰ বাবে তানপুৰা বাদ্যযন্ত্ৰৰ সহায়ত কিদৰে কন্ঠ সাধনা কৰিব পাৰি,তাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে।

                ফটো: দিপ্তী বৰুৱা (ডিব্ৰুগড় )

যিকোনো শিক্ষাৰ্থী বা গায়ক-গায়িকা তথা Indian classical vocalist ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় গায়ক সকলৰ বাবে কন্ঠ সাধনাৰ বাবে তানপুৰা হৈছে এবিধ উৎকৃষ্ট বাদ্য। যিহেতু, হাৰমনিয়ামৰ প্ৰতিটো স্বৰ নিজা পৰিধিৰ মাজতে সীমাবদ্ধ হোৱাৰ কাৰণে শ্ৰুতি, স্পৰ্শ স্বৰ আদি হাৰমনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰত প্ৰদৰ্শন কৰা সম্ভৱ নহয়। ইয়াৰ উপৰিও হাৰমনিয়াম ৰ স্বৰে কন্ঠৰ পৰা নিৰ্গত হোৱা স্বৰক স্পষ্টকৰণত বাধা জন্মায়।

সেয়েহে, হাৰমনিয়ামত কৈ তানপুৰাত কন্ঠ সাধনা কৰা বেছি ভাল লাগে।তানপুৰাত স্বৰ সাধনা কৰিলে সপ্তকৰ স্বতন্ত্ৰ বোধ জন্মে আৰু প্ৰতিটো স্বৰৰ ওপৰত কন্ঠ প্ৰতিষ্ঠিত হয়।

তানপুৰা বাদ্যযন্ত্ৰৰ নিৰ্মাণ :

তানপুৰা বাদ্যযন্ত্ৰ কাঠ আৰু লাউৰ খোলাৰে নিৰ্মাণ কৰা হয়। সোঁফালৰ তলৰ অংশ তানপুৰা লাউৰ পৰা বনোৱা হয়। বাকী সকলো অংশ কাঠৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত।লাউৰ দ্বাৰা সজ্জিত গোলাকাৰ অংশটোক তুম্বা বোলা হয়। আনহাতে,সোফালৰ দীঘলকৈ থকা অংশ ফোপোলা কাঠেৰে নিৰ্মিত অংশক দাণ্ড বোলা হয়। এই অংশৰ একেবাৰে শীৰ্ষত তাৰ কেইডাল পকাই থবৰ বাবে চাৰিটা খুটি থাকে।

তুম্বাৰ এফালে চাৰিডাল তাৰ বান্ধি লোৱা হয় আৰু এই তাৰ কেইডাল তুম্বাৰ ওপৰত থকা ব্ৰীজ অথবা জুৱাৰীৰ ওপৰেদি দীঘলীয়া অংশৰ সমান্তৰালকৈ আনটো মূৰত থকা আন এখন ব্ৰীজৰ ওপৰেদি আনি খুটিত বন্ধা হয়। এই খুটি কেইডাল ঘূৰাই পকাই তাৰডালৰ সুৰ tune কম বেছি কৰিব পাৰি।জুৱাৰীৰ চাৰিডাল তাৰৰেই সূতা লগোৱা হয়। সেই সূতাকেইডালেই ঝংকাৰ তোলে।সূতাকেইডালৰ ক্ষেত্ৰত ৰেশমী সূতা হ'লে ঝংকাৰ বেছি ধুনীয়া হয়।

singing voice training on Tanpura  । তানপুৰাত কন্ঠ সাধনা :

তানপুৰা বাদ্যযন্ত্ৰৰ প্ৰথমডাল তাৰ মন্দ্ৰ সপ্তকৰ পঞ্চম, দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় তাৰডাল তাৰ সপ্তকৰ ষড়জ আৰু চতুৰ্থ ডাল তাৰ সপ্তকৰ ষড়জ হিচাপে মিলোৱা হয়। যদিও বিভিন্ন জন ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় সংগীতজ্ঞই Indian classical vocalist বিভিন্ন ধৰণে তাৰ মিলায়, তানপুৰাত স্বৰ মিলোৱা সহজসাধ্য নহয়। এই ক্ষেত্ৰত সূক্ষ্ম স্বৰজ্ঞান আৰু তীক্ষ্ণ শ্ৰৱণ শক্তিৰ অতি প্ৰয়োজন হয়।শিক্ষাৰ্থী বা গায়ক সকলে এই ক্ষেত্ৰত vocal music classes সমূহত এই ক্ষেত্ৰত অধিক মনোযোগ দিয়া অতি আৱশ্যক।

আৰু পঢ়িব পাৰে- হাৰমনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ harmonium music for classical singing.

তানপুৰা লৈ গায়ক বা শিক্ষাৰ্থী সকলে যি স্কেলত গান গায় singing সেই স্বৰত দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় তাৰডাল মিলোৱা আৱশ্যক। যিহেতু, এই দুডাল তাৰত বান্ধি লোৱা স্বৰটোক মধ্য সপ্তকৰ ষড়জ অৰ্থাৎ 'সা' ৰূপে মান্য কৰা হয়।

ইয়াৰ উপৰিও সংগীত music ত এনে বহু ৰাগ আছে য'ত প্ৰথম 'প' স্বৰ ব্যৱহাৰ কৰা নহয়। এনে কিছুমান ৰাগৰো প্ৰয়োগ আছে য'ত পঞ্চম ও মধ্যম এই দুয়োটা স্বৰৰেই প্ৰাধান্য নাই।এনে ৰাগ raag সমূহত এইডাল তাৰ নিষাদ অথবা গান্ধাৰ স্বৰত বান্ধিব লাগে।

তানপুৰা ভাগ :

তানপুৰা বাদ্যযন্ত্ৰ instruments সাধাৰণতে দুবিধ আছে।এবিধ পুৰুষৰ বাবে আৰু আনবিধ মহিলা সকলৰ বাবে। যিহেতু, পুৰুষ আৰু মহিলাৰ কন্ঠস্বৰ একে নহয়। সেইদৰে তাৰ মিলোৱাতো সামান্য পাৰ্থক্য আছে। পুৰুষৰ তানপুৰাত জোড়ী তাৰ মধ্য 'সা' ত মিলোৱা হয়। দুয়োবিধ তানপুৰাৰ প্ৰথম তিনিডাল তাৰ ষ্টীলৰ আৰু চতুৰ্থ ডাল তাৰ পিতলৰ হয়।

কন্ঠ সাধনা  :

কন্ঠ সাধনা singing voice training কৰিবলৈ তানপুৰা সুন্দৰ ভাৱে মিলাই ল'ব লাগে। তাৰ পাছত 'সা' আৰু 'প' স্বৰৰ আধাৰত লাহে লাহে সা,ৰে,গ,ম,প,ধ, নি,সা শুদ্ধ স্বৰৰ দ্বাৰা আৰোহ-অৱৰোহ কৰিব লাগে। এনেদৰে শুদ্ধ সাতোটা স্বৰৰ সম্পূৰ্ণ ভাৱে আয়ত্ত কৰাৰ পাছত তীব্ৰ আৰু কোমল স্বৰ সমূহৰ অনুশীলন practice কৰিব লাগে।

উপসংহাৰ conclusion :

এইদৰে, শুদ্ধ আৰু বিকৃত ১২ টা স্বৰৰ পূৰ্ণ জ্ঞান লাভ কৰি লৈ সহজ গীত সমূহৰ গোৱা singing উচিত। শেষত ক'ব পাৰি যে তানপুৰা বাদ্যযন্ত্ৰৰ সহায়ত সুন্দৰ ভাৱে গীত পৰিবেশন কৰিবলৈ classical singing or singing voice training on Tanpura   তানপুৰাত কন্ঠ সাধনা কৰি স্বৰসমূহৰ ওপৰত সম্পূৰ্ণৰূপে জ্ঞান থাকিব লাগিব। তেতিয়াহে, তানপুৰা ত সংগীত পৰিবেশন বা মঞ্চত অনুষ্ঠান live concert সহজসাধ্য হ'ব।।

আৰু পঢ়িব পাৰে- অসমৰ বাদ্যযন্ত্ৰ খোল বাদ্য শিক্ষা।